รามเกียรติ์ 136
หลังจากที่ไมยราพตาย ทศกัณฐ์ก็ต้องหาผู้ที่จะมากำจัดพระราม พระลักษณ์และเหล่าพลวานรต่อไป แต่ครานี้ต้องเป็นผู้ที่เก่งกว่าเจ้าเมืองบาดาลเช่นไมยราพ แล้วจะมีใครอื่นนอกจากอุปราชเมืองลงกาชื่อ กุมภกรรณ ผู้ไม่อยากเกี่ยวข้องกับการใดที่ไม่เป็นธรรม กล้าที่จะทูลทัดทานว่าอย่าออกรบอีกเลย ควรส่งนางสีดาคือแก่พระรามแล้วสงบศึกซะเถิด แต่ทศกัณฐ์ก็ไม่ยอมฟัง ยังกล่าวหาว่ากุมภกรรณนิยมมนุษย์ลืมหน้าที่พิทักษ์วงศ์อสูร พญายักษ์ซื่อก็จนใจจำต้องออกศึกทั้งที่รู้ว่าเป็นการไม่ถูกควร
เมื่อตัดสินใจแน่วแน่แล้ว กุมภกรรณแต่งองค์ทรงสง่า จัดทัพเยี่ยงกษัตริย์ เคลื่อนพลมายังลานหน้าค่ายพระราม ส่งเสียงอึกทึกจนพระรามแปลกใจ พิเภกทูลว่าเป็นกุมภกรรณ พิเภกอาสาออกมาห้ามทัพเพราะไม่ว่าจะเป็นการยากที่จะชนะกุมภกรรณได้ แต่หากพระรามชนะก็ไม่อยากเห็นพี่ต้องมาเจ็บตัวในศึกนี้
พญาพิเภกออกสู่สนามรบ ก้มลงกราบพี่ ยอเกียรติพี่ชายต่างๆนาๆ และเสนอว่า หากกุมภกรรณเลิกทัพไปแล้วภายหลังพระรามชนะการศึกจะยกเมืองลงกาให้กุมภกรรณครอบครอง แต่ก็โดนกุภกรรณเหน็บแนบว่า
เมื่อนั้น กุมภกรรณสิทธิศักดิ์ยักษา
ได้ฟังถ้อยคำอนุชา ตบมือสรวลร่าแล้วตอบไป
ตัวมึงเป็นไส้สงคราม พระรามก็จะยกเมืองให้
ฝ่ายกูผู้ออกมาชิงชัย ก็ซ้ำจะให้ซึ่งราชธานี
ลงกาเป็นสองเมืองหรือ ให้น้องแล้งจะรื้อให้พี่
ลวงได้แต่มึงไอ้อัปรีย์ กูนี้มิได้เชื่อฟัง
อันนารายณ์นั้นสี่หัตถา ทรงตรีคทาจักรสังข์
ภุชงค์เป็นอาสน์บัลลังก์ เสด็จยังเกษียรสาคร
นี่เป็นมนุษย์สองมือ ถือแต่ธนูศิลป์ศร
เที่ยวอยู่ในป่าพนาดร เอาวานรมาเป็นโยธา
แม้นจริงเหมือนมึงมายอยก ก็จะแจ้งในข้อปริศนา
คือชีโฉดหญิงโหดมารยา ช้างงารีชายทรชน
ถือว่าเป็นองค์พระจักรกฤษณ์ ก็จะคิดแก้ได้ไม่ขัดสน
ตัวกูผู้มรฤทธิรณ จะเลิกทัพคืนเข้าไปธานี (จากพระราชนิพนธ์ในร. 1)
จะเห็นว่ากุมภกรรณมีถ้อยคำที่เชือดเฉือน ฉลาด อย่างยิ่ง ในบทละครนี้มีสิ่งที่เกิดขึ้นอยู่สามเหตุการณ์ ที่แสดงให้เห้นว่ากุมภกรรณไม่ใช่ยักษ์ธรรมดาหรือรบเก่งอย่างเดียว สติปัญญาหลักแหลมเกินกว่าใครจะเทียบได้