รามเกียรติ์ 174
วิรุญมุขนำไพร่พลขี่ม้าควงหอกเข้าแทงขุนหมู่วานร ทั้งเสียงม้าเสียงลิงดังลั่นไม่ได้ศัพท์เพราะต่างสู้กันอย่างไม่คิดถึงชีวิต แต่ในที่สุดเหล่าพลวานรก็ใช้ความเร็วแย่งเอาอาวุธของเหล่าอสูรไว้ได้ กรูกันเข้าทำร้ายเหล่าทหารม้าแห่งโรมทันจนตายทั้งนายทั้งม้า พระนัดดาวิรุญมุขเห็นว่าทหารตนเสียทีจึงยกหอกขึ้นประนมร่ายพระเวทย์เสกให้ทั้งร่างของตัวและม้าหายตัวโดยไม่มีผู้ใดเห็นได้ แล้วใช้หอกแทงเหล่าวานรจนตายเกลื่อนกลาด ทั้งพระลักษณ์ นิลนนท์ ชมพูพานและองคตเห็นลูกน้องของตนตายอย่างไม่เห็นผู้ฆ่า รู้สึกแปลกใจจึงถามพิเภกผู้รู้ “นี่พญาพิเภกขณะนี้เหล่ากองกำลังวานรของเราล้มตายอย่างไรสาเหตุ ท่านรู้หรือไม่ว่าใครคือผู้สังหารไพร่พลของเรา”
พญาพิเภกน้อมเศียรเฉลยกลของอสูรตามจริงที่รู้มา “อันวิรุญมุขอสูรกุมาร ได้ร่ายวิชาพลางตัวล่องหนโดยไม่มีผู้ใดเห็น เข้าแทงฟันขุนกระบี่ด้วยหอกแหลมจนล้มตาย ขอให้พระองค์จงแผลงศรเป็นตาข่ายคลุมจับยักษ์ตนนี้ด้วยเถิด” พระลักษณ์ไม่รอให้เสียเวลาคว้าลูกศรพาลจันทร์ท่องพระเวทแล้วแผลงไป
ศรสิทธิ์เข้าตัดคอม้าทรงของวิรุญมุขแล้วกลายเป็นตาข่ายเข้ารัดกายอสูรน้อย ดิ้นอย่างไรก็ไม่หลุดจะกระชากออกก็ยิ่งแน่น ขุนมารได้แต่ร้องไห้ตามภาษาเด็ก เหล่าวานรจับเชลยมาเฝ้าพระลักษณ์ “นี่เจ้ายักษ์น้อย ข้าสู้กับอินทรชิตอยู่ดีดีตอนนี้มันหายไปไหน แล้วมึงเนี่ยเป็นใครถึงบังอาจมาฆ่าไพร่พลของกู” วิรุญมุขเกรงกลัวนายทัพข้าศึกยิ่งนัก ได้แต่ร้องไห้ตัวสั่นปากสั่นพูดไม่เต็มคำ จะโกหกก็กลัวจะถูกจับได้แล้วโดนฆ่าทิ้ง จึงต้องแจ้งตามจริง
“อันตัวข้านี้คือวิรุญมุข ที่ออกมาฆ่าเหล่าวานรแทนเสด็จอาอินทรชิตเพราะบัดนี้ท่านได้เสด็จไปปลุกศร จึงให้เราออกมาปะทะกับทัพท่านก่อน ข้าเข้าใจดีว่าตามกฎการศึกนั้นข้ามีโทษถึงประหาร แต่จะขอพระเมตตาไว้ชีวิตข้าน้อยด้วยเถิด” พระลักษณ์สุดโกรธที่มารน้อยใช้กลพลางตัวสังหารไพร่พลของตน แต่ก็นึกชมเชยถึงความใจเด็ด ความฉะฉานสมเป็นชาวตระกูลกษัตริย์ จึงทรงผินพักต์ไปที่สุครีพขุนพลใหญ่สั่งการให้ลงโทษให้หลาบจำ
เมื่อนั้น น้องพระหริรักษ์นาถา
ได้ฟังถ้อยคำอสุรา ผ่านฟ้าจึ่งตรัสประภาษไป
แก่ท้าวพญาวานร เสนานิกรน้อยใหญ่
อันวิรุญมุขจังไร ฆ่าเสียก็ไม่ต้องการ
จงเอาไปทะเวนหน้าทัพ เสี่ยงสับให้สมที่มันหาญ
แล้วสักหน้าตราชื่อกุมภัณฑ์พาล เฆี่ยนขับทรมานปล่อยไป พระราชนิพนธ์ในร. 1